Tekstovi

Pokreti i pobune obespravljenih masa po Evropi su do kraja ogolile elementarnu istinu – na prostoru Evrope ne postoji revolucionarni pokret, niti organizacije koje bi se mogle suprotstaviti nadirućem fašizmu i sve većoj diktaturi kapitala.

Zašto je to tako?

Poslije sloma revizionističkog i birokratizovanog socijalizma u Evropi, kada su imperijalisti označili “krah komunizma”, sa političke scene su nestale sve one partije iza kojih je stajao socijal­imperijalistički SSSR. Ostale su one organizacije koje su baštinile ideje revolucionarnog pokreta po svijetu, ali je nesklad između uslova u kojima su one djelovale, i relativne stabilnosti kapitalizma u Evropi, uticao da ove partije vremenom postanu statične, dogmatične, bez ikakvog uticaja i kontakta sa masama. Treba svakako naglasiti da je nedostatak oslonca, na koji bi se oslonile ove organizacije i koji bi im pomogao u njihovom razvoju, jedan od uzroka slabosti revolucionarnog pokreta u Evropi. Pojedine grupe koje su shvatile značaj ispravnosti na revolucionarnoj teoriji, objektivno nisu mogle ni da učine više u postojećim uslovima, jer bi u protivnom nužno zapadale u avanturizam. No, većina tih evropskih partija nije imala ni unutrašnje snage da održi revolucionarnu liniju, i nužno su klizile u bljutavi reformizam zakićen revolucionarnim parolašenjem.

Pobune obespravljenih masa Grčke, Španije, Turske i Bosne su udarile šamar svim parijama marksističko­lenjinističke orjentacije. Mase su bile daleko ispred ovih organizacija, dok su one trapavo kaskale na repu njihove klasne borbe bez ikakvog uticaja, niti želje da se nametnu kao avangarda pobunjenih masa. Neke od tih organizacija su čak postale obične sluge imperijalista, igrajući ulogu “žutih sindikata” čiji je cilj je uvek bio da tupe oštricu radničke borbe.

Pred malobrojnim revolucionarnim organizacijama u Evropi stoji istorijski zadatak da povedu odlučnu borbu protiv reformističkih partija koje se deklarišu kao marksističko­lenjinističke, kao i protiv reformizma u sopstvenim redovima. Ukoliko to ne urade, ne samo da će nestati sa političke scene, nego će ih fašističke horde loviti kao miševe koji drhte u svojim rupama.

Dogadaji u Ukrajini su najbolji primjer kako se, usled nedostatka revolucionarnog subjekta da ih povede u pravom smijeru, nezadovoljstvo masa koristi i od strane imperijalista. To su iskoristile fašističke i nacionalističke organizacije u punoj mjeri. Događaji u Ukrajini će imati krupne posljedice i na jačanje fašističkih organizacija u drugim zemljama Evrope, jer je imperijalizam dobio još jednu potvrdu da se fašizmom može uspješno braniti kriza sve dok sa druge strane nema sile koja će se odlučno suprotstaviti diktaturi kapitala i stati za vrat fašističkom ološu.

Borba protiv reformizma u sopstvenim redovima je primarnija u odnosu na borbu protiv diktature kapitala i fašizma. Bez te borbe neće se stvoriti sila koja će moći da se poveže sa pobunjenim masama i postane sastavni dio njegovih klasnih interesa. Bez borbe protiv reformizma, marksističko­lenjinističke evropske organizacije mogu samo da kleknu i mole se da im amplituda istorijskog materijalizma pomogne i donese spasenje od giljotine globalne diktature kapitala.

Kako se reformizam u revolucionarnom pokretu pred klasnim neprijateljem danas ispoljava?

Reformizam u revolucionarnom pokretu nije odstupio od svojih starih kapitulanstkih stavova.

Prvo i osnovno je odricanje od revolucije i rušenja kapitalističkog sistema. Propovijedaju se neki “realniji ciljevi” poput socijalnog dijaloga između klasa, “prevazilaženja kapitalizma korak po korak” , prihvataju se “evropske vrijednosti” kao univerzalne vrijednosti. Primjera, nažalost, ima dosta.

Drugo, ukoliko se čak priznaje potreba revolucije, onda se odriče potreba revolucionarne organizacije, već se propovijedaju ideje o potrebi spontanog ustanka masa.

I treće, ukoliko se čak prihvati potreba postojanja revolucionarne organizacije, onda se negira neophodnost ilegalnog rada i potreba za oružanom borbom.

Međutim, kriza kapitalističkog sistema je uticala na političku situaciju i danas smo svjedoci nastajanja mladih revolucionarnih organizacija koje su zauzele oštar kurs protiv reformizma. Te organizacije u perspektivi mogu da postanu jezgra iz kojih će nastajati velike borbene organizacije radnicke klase, kakve trenutno na Balkanu postoje samo u Turskoj. Ključno će biti povezivanje između novih organizacija skromnijeg iskustva, i onih koje imaju dugogodišnju istoriju revolucionarnog djelovanja. Između ostalog, te veze i savezi će odigrati nezanemarljivu ulogu u izgradnji antiimperijalističkog pokreta na Balkanu.

Balkan je jedna od ključnih tačaka za slom imperijalizma u cijeloj Evropi. Zato je borba protiv reformističkih shvatanja u pokretu ljevice primarni cilj svih marksističko­lenjinističkih organizacija i grupa na ovom prostoru. Bez kaljenja na tom zadatku, ne može se napraviti korak naprijed u stvaranju balkanskog pokreta otpora imperijalizmu.

Buđenje klasne svijesti je zahvatilo i balkanske mase. Poslije dugog niza godina provedenih u mraku nacionalizma i surovoj eksploataciji od strane domaćih kapitalista i stranih imperijalista, obespravljene mase su počele da stupaju u borbu za svoja prava. Otrežnjenje od politike nacionalizma i šovinizma je teklo sporo, ali je konačno progovorilo svom silinom. Bosna je najbolji primjer za to. Tu su i Bugarska i Makedonija, kao i Turska i Grčka. Procesi buđenja klasne svijesti započinju i na Kosovu i Crnoj Gori. Čekamo na Albaniju, Srbiju i Hrvatsku. Da bi ta borba imala uspjeha, balkanski narodi se moraju boriti složno, jer im je neprijatelj zajednički. Strani imperijalisti će, zarad svojih interesa, to pokušati da spriječe na svaki način, nastojeći da razbiju redove balkanskog proletarijata i manipulišu gnijevom obespravljenih masa.

Balkanski narodi, po svaku cijenu, moraju izbjeći da budu uvučeni u imperijalističko nadmetanje na Balkanu, poput onog u Ukrajini, jer će u protivnom najveću cijenu platiti upravo radnici i potlačeni.

Ujedinjeni u borbi protiv stranih imperijalista i domaćih kapitalista!

Smrt imperijalizmu!
Mir među narodima Balkana!
Dole diktatura kapitala!

Sukob dvije epohalno suprotstavljene klase – buržoazije i proletarijata se nastavlja u novim oblicima i na višem nivou. Oružje koje je kapitalizam iskovao u malograđanskim slojevima pokazalo se kao moćno sredstvo u očuvanju kapitalizma, prvenstveno kao najbolji tampon od „najezde proleterskih hordi“ na temelje samog sistema.

Malograđanski slojevi su po svom društvenom položaju onaj sloj koji je razapet između svoga poluproleterskog položaja i težnje za moći buržoskog svijeta. Malogražanin je duboko nesrećan što ne može da bude dio buržoaskog svijeta, što je stalno u „čekaonici elite“, ali gaji i veliki prezir prema puku i „njegovom primitivizmu“. Malograđanin je servilan i gadljiv. On će sa suzama bacati cvijeće na tenkove koji idu da gaze po drugim narodima; on će istovremeno prvi biti na ulici kada vidi da je taj isti sistem gotov; on je i „Veliki Srbin“ i „Veliki Hrvat“ i „Veliki Evropejac“ kada treba; vjernik koji ljubi krst i suze roni za nestankom „tradicionalnih vrijednosti“; on je i na strani štrajkača protiv sistema i stalno nešto gunđa, ali će biti i prvi za „red i zakon“ uveden od tog istog sistema. Suština malograđanske pozicije je uvijek ista – očuvati svoj položaj negdje uz skute režima. Njegov prezir prema radničkoj klasi je daleko jači od straha koje osjeća buržoazija od radničke klase. Malograđaninu smetaju „ radnici koji smrde po gradskom prevozu kada se vraćaju sa posla“, „koji nemaju kulturu stanovanja i odišu primitivizmom“ i „koji samo loču, tuku svoje žene i prave sirotinju“. Malograđanina ne dotiču bombe po svijetu, niti dječije suze, izbjeglice, glad. Kapitalizam je uspio da razvije „novu ljudsku vrstu“ – neosjetljivu na patnju drugih, a uplašenu od svega i koja neprestalno drhti nad sopstevnim životom.

Radi spasavanja kapitalizma najrekacionarniji dijelovi krupne buržoazije ubrzano fašiziraju malograđanske slojeve širom Evrope, dok se istovremeno od istog multinacionalnog kapitala radi na uništenju ekonomske pozicije tih istih malograđanskih slojeva. Permanentna kriza i ekonomski pritisak na malograđanske slojeve samo pojačava strah kod njih, a jačanja pobune proleterskih masa u svjetskim okvirima, cini im fašizam najboljim utočištem – da se „ušuškaju“. Fašizam im tom „nacionalnom formom“ štiti od „internacionalnog zla“ – mulitnacionalnog kapitala i komunizma. Multinacionalni kapital im ugrožava sigurnosti radnog mjesta i snove o budućem lagodnom životu, lišavajući ih svih tradicionalnih odora i torova, dok im komunizam onemogućava tu želju da pripadaju višim slojevima, izjednačava ih sa tim „primitivnim radnicima i ukida taj san o „mojoj kućici mojoj slobodici“.

Istorijski problem za revolucionarni pokret je što je malograđanska ideologija odavno prodrla u radničku klasu. Pakt na koji su radnici u Zapadnoj Evropi pristali već nekoliko decenija, zahvaljujusvom “aristokratskom položaju” u odnosu na ostalu radničku klasu po svijetu, postao je obrazac kako se malograđanskom ideologijom u praksi može uticati na pacifiziranje revolucionarne pozicije radničke klase. Iako se situacija u samoj Evropi iz dana u dan mijenja i klasna svijest ponovo jača u radničkoj klasi, ovaj obrazac “pobune” malograđanske svijesti se pokazuje još efikasnim u zemljama tzv. tranzicije. U tim zemljma dezorjentisanim radnicima, bez revolucionarnih organizacija, ostavljeno je da konzumiraju nacionalizam (fašizam) ili da prihvataju ciljeve malograđanskih slojeva kao svoje ciljeva. Radnička klasa zbog dominacije nacionalizma i malograđanske ideologije u tim zemljama nije trenutno svjesna svoje istorijske uloge. Posebno je to karakteristično na prostoru tzv. Zapadnog Balkana, gde je poniženje i dezorjentacija radničke klase dostigla visok stepen. Donose se sve restriktivniji zakoni, socijalna prava se sve više uskraćuju s tendencijom uskraćivanja i političkih prava. Razbija se svaki pokušaj formiranja radničkih sindikata, odnosno radničkih organizacija, stvaranjem mnoštva režimskih sindikata, odnosno režimskih pseudorevolucionarnih organizacija. Ovo još više unosi dezorjentaciju u radničku klasu. Radnici danas nemaju nikakve radikalne zahtjeve, niti volje da idu na promjenu samog sistema, pregovarajući o najminimalnijim zahtjevima, i bivajući zadovoljni mrvicama koje dobiju od vladajuće klase. Tihi pred klasnim neprijateljem, odlaze zadovoljni ako isprose koju platu koju nisu dobili mjesecima ili dobiju zdravstveno osiguranje. Pri tome čak ni ne postavljaju pitanje zašto se stepen eskplotacije i šikaniranja neprestalno povećava.

Istorija klasnih bitaka nas uči šta treba da radi jedna klasa kada je pretrpjela poraz i nalazi se u defanzivi, a uslovi počinju da idu u njenu korist. Prije svega znati povratiti klasnu svijest o svojoj istorijskoj ulozi. To se ne postiže klečanjem pred klasnim neprijateljem. To se može postići samo jačanjem svoje organizovane sile i neodstupanjem od strateških ciljeva same klase. A istorijski interes radničke klase je ukidanje kapitalističkog poretka. To ujedno znači i zahtjev za protjerivanje malograđanske svijesti iz radničkih redova, kojim se stalno zagovara paktiranje sa kapitalistima. Ovim zahtjevom se direktno jača borbena svijest u radničkoj klasi i produbljuje polarizacija malograđanskih slojeva. Što prije štrajkovi malograđanskih slojeva i njihova gunđanja i „pobune“ protiv režima budu sklonjeni sa istorijske pozornice socijalnih protesta, prije će i klasni sukob radnika i kapitalista eskalirati u svoj punoći stvarnog klasnog sukoba. Dok se to ne desi malograđanski slojevi će samo još grlatije željeti da podrže fašizam koji se valja Evropom.

Smrt malograđanskom fašizmu!

Uzroke slabosti koje već dvije decenije pokazuje tzv. ljevica na prostorima bivše Jugoslavije bi mogli tražiti u revizionizmu koji je faktički uništio istinski revolucionarni pokret, u širim procesima u okruženju u tzv. “slomu komunizma”, u dominaciji nacionalističke svijesti, ratovim i snagama restauracije kapitalizma itd… I vjerovatno u svemu ima istine. No danas, u uslovima globalnog pokreta masa, kada je kriza kapitalizma temeljna i odražava se nizom ratova protiv naroda svijeta, postavlja se jednostavno pitanje – gdje je revolucionarna ljevica na prostoru bivše Jugoslavije. Odgovor je – nema je ili, preciznije, ima je u naznakama.

Sve ljevičarske grupe – tzv. anarhisti, staljinisti, trockisti, titoisti, antifašiti, razni novi… ne predstavljaju nikakvu ozbiljniju opasnost, čak ni uznemirenje, sadašnjoj diktaturi kapitaIa. Svi su oni su negdje na margini bilo kojih zbivanja.

Postoje objektivne istorijske okolnosti koje su prepreka razvoju revolucionarne ljevice i što je stanje takvo kakvo je. No šta je sa subjektivnim faktorom? Jasno je da su sve ove grupe protiv kapitalizma i svima je krajnji cilj komunizam – društvo slobodnih ljudi oslobođeno bilo kog oblika eksploatacije i neravnopravnosti. U čemu je onda problem?

Problem je u određenju taktičkih ciljeva i metoda borbe koje su odabrale ove grupe, što ujedno otkriva i stepen njihove revolucionarnosti. Dvije tendencije su posebno prisutne među tzv. revolucionarnom ljevicom – malograđanski anarhizam i reformizam. Obe ove tendencije su po shvatanju PR štetne za razvoj revolucionranog pokreta i u krajnjoj tačci se međusobno dodiruju, predstavljajući sredstvo u rukama kapitala. Zašto su te tendecnije prisutne zaslužuje i posebne analize.

PR smatra da nedostaje revolucionarni iskorak i u teoriji i samoj praksi. Teorijski bi se to svelo da se težište programskih ciljeva pomjeri ka izvornim i temeljnim ciljevima revolucionarnog pokreta od njegovog nastanka – rušenju kapitalizma i ukidanju private svojine u svim njenim oblicima, odnosno imperijalističke dominacije. To je spoj na kome se teorijski gradio revolucionarni pokret od njegovog nastanka svuda u svijetu. Ne znamo zašto bi Balkan danas bio izuzetak. Bavljenje sporednim stvarima i parcijalnim ciljevima vodi zamagljivanju same suštine i pomaže diktaturi kapitala.

U samoj praksi ti ciljevi iziskuju i promjenu metoda borbe i taktike. PR smatra da sve grupe moraju da preispitaju dosadašnju jalovost svoje propagande, akcija i cjelokupne prakse – zašto se nisu povezale sa masama, zašto u svojim redovima ne preovladaju nezaposleni i radnici, nego isključivo studentska omladina i srednji slojevi itd.

Tek odgovor na ta pitanja daje mogućnost da se krene u razvoj revolucionarnog pokreta. Razgraničiti se u okviru sebe. To važi i za PR, ili ostanimo tamo gdje smo i sada – na margini, folklor, ili još gore – sluge kapitala.

Ko nije spreman na iskorak nek odstupi, ili će biti zgažen gvozdenom nužnošću istorijskih zakonitosti.