Protesti u BiH se nastavljaju, iako znatno manjeg intenziteta. Prvobitni socijalni bunt nije skoro ništa riješio, sem što je u masama probudio nadu u sopstvenu snagu da se mogu aktivnije suprotstaviti klasnom neprijatelju. Nesposobnost plenuma da naprave iskorak u pravcu širenja potrebe za novim društvenim odnosima, odnosno rušenja samog sistema, u startu su ograničili njihov domet. No, probuđena nada u masama neće tako lako utihnuti, naprotiv, samo će jačati. To diktiraju same okolnosti, a iskustva protesta i uličniih borbi su već stečena…
Na današnji dan, 28. marta 1992. godine, u Beogradu je osnovana Partija rada. Nastaje u trenutku raspada Jugoslavije i izbijanja rata na njenim prostorima. Osniva je grupa radikalnih levičara okupljena oko revolucionara Vladimira Dapčevića, koji posle dugogodišnje robije nastavlja političku borbu. Po idejama koje zastupa, smatra se da je Partija rada naslednica KPJ koja je vodila borbu protiv fašizma i izvela socijalističku revoluciju. Uslovi za nastanak jedne marksističkolenjinističke partije bili su višestruko nepovoljni. Pre svega, u tom periodu se dešava istorijski slom revizionizma, kada imperijalizam objavljuje svoju pobedu nad komunizmom i kada se činilo da je revolucionarni pokret doživeo svoj poraz.
Od svog osnivanja PR, kao središte svoje aktivnosti, postavlja borbu protiv nacionalizma i protiv rata među jugoslovenskim narodima. Posebno se napada velikosrpski nacionalizam kao najjači i najagresivniji, i osuđuju svi pokušaji podele BiH od strane velikosrpskih i velikohrvatskih nacionalista. U svojim brošurama PR takođe napada takozvanu Jugoslovensku levicu, označavajući je kao poslednju farsu lažnog komunizma na ovim prostorima. Zbog svojih stavova PR je osuđivana, marginalizovana, a njeni pripadniici su sve vreme žigosani kao izdajnici i neprijatelji režima. I pored principijelnih stavova, PR nije imala realnih izgleda da se za sve vreme rata i divljanja nacionalizma i fašizma, nametne kao realna politička snaga i da se poveže sa masama. Posebno je to bilo teško u uslovima podrške PR albanskom narodu na Kosovu u njegovoj borbi za samoopredeljenje.
Tokom ovog perioda u samoj PR se aktivno vodila idejna borba protiv prisustva nacionalizma u partiji. Idejni i principijelni stavovi PR su stvarali dobru idejnu osnovu za razvoj revolucionarne partije. Partija je održala dva svoja kongresa na kojima su usvojeni programski dokumenti koji odražavaju visok stepen ml misli. Međutim, PR je ostala jedna manja grupa ml koja nije uspela da se proširi i ojaca svoje članstvo.
PR svoj odnos, prema zastupnicima određenih političkih ideja, gradi prevenstveno sagledavanjem njihove prakse, odnosno koliko su te ideje u skladu sa interesima radničke klase, i koliko su zastupnici tih ideja spremni da ih brane i potvrđuju u samoj praksi. Stoga će PR unarednom periodu nastaviti da ukazuje na štetnost i boriti se protiv svih onih shvatanja koja pokušavaju udaljiti mase od revolucioarne borbe, odnosno da ih ometu na njihovom istorijskom zadatku podizanja nivoa klasne borbe, sa ciljem vođenja pobedonosnog klasnog rata. Borba protiv malograđanskog anarhizma, dogmatske statičnosti i sektaštva, a posebno protiv kapitulantskog reformizma na revolucionarnoj levici je glavni idejni zadatak.
PR, u sadašnjem trenutku, svoje osnovne aktivnosti usmerava na jačanju klasne svesti u obespravljenim masama, s ciljem njihove priprema za obaranje diktature kapitala. No, na tom putu se kao nova prepreka javlja i sve veća fašizacija masa u Evropi i mogućnost izbijanja ratnih sukoba.
Pred PR stoji istorijski zadatak – kako postojeću situaciju i nadolazeća dešavanja iskoristiti za stvaranje revolucionarne organizacije i time udariti temelj revolucionarnom pokretu. Partiji rada je potpuno jasno da se bez stvaranja revolucionarnog pokreta na Balkanu ne može govoriti o oslobođenju od diktature kapitala. U tom cilju PR će raditi na objedinjavanju svih antiimperijalističkih i antikapitalističkih snaga, radi izgradnje tog pokreta. Izgradnje revolucionarnog pokreta, a ne pokreta koji će mahati crvenim zastavama a faktički biti u službi jednih ili drugih imperijalista i prepreka masama da svoju sve žešću klasnu borbu podignu i na nivo klasnog rata.
Kada su pre petnaest godina avioni i rakete NATO alijanse sejali smrti po Srbiji i Kosovu, vršeći masovno razaranje, stalno se, u opravdanju tog bombardovanja, navodilo da je ono legitimno i da se gađaju legitimni ciljevi.
Teško je ne složiti se sa stavom da je napad na vitalne ciljeve režima u Beogradu bio opravdan, jer je trajao egzodus albanskog naroda na Kosovu koje je velikosrpska soldateska proterivala, s ciljem da izvrše “etničko čišćenje” i da se jednom za svagda reši pitanje Albanaca na Kosovu tog “remetilačkog faktora”, kako su voleli reći i hrvatski vlastodršci isto za Srbe, koristeći ukazanu priliku da ih masovno proteraju iz Hrvatske. Još je teže, ukoliko smo dosledni internacionalisti i humanisti, ne reći da je intervencija zločinačke NATO alijanse bila u interesu svih naroda bivše Jugoslavije, jer je svojim aktom stavila tačku na rat koji je deset godina odnosio tolike živote. Tačku na rat tokom koga su njegovi akteri činili iste zločine kao što su to činili fašisti za vreme Drugog svetskog rata na istim prostorima. No, za razliku od Drugog svetskog rata, kada su jugoslovenski narodi stvorili antifašistički pokret čime je ispisao najsvetliju tačku svoje istorije, i porazio strane i domaće fašiste, sada su jugoslovenski narodi pali na tom ispitu. Dozvolili su da im najgori nacionalistički ološ preuzme vlast i razori zemlju. I ko zna koliko bi taj bestijalni i krvavi pir trajao, da nije bilo tog NATOa koji stavlja još jedan region pod svoju kontrolu.
Uspostavljeni marionetski režimi uslužno se trude da ispune zahteve okupatora. Hrvatski vlastodršci su prvi potrčali da mu služe po svetu, dok crnogorska kamarila kao kučad nestrpljivo skakuću pred vratima ovih zlikovaca. U Srbiji se permanentno vrši “sondiranje terena” kako bi njeno uključivanje u NATO pakt prošao bez velikih protesa. Kosovo, Makedonija u BiH su, za sada, više određeni za stacioniranje NATOtrupa i njegovu logistiku. NATO okupatori su na Balkan došli iz svojih geostrateških interesa, odnosno nadmetanja sa drugim imerijalistima, u prvom redu ruskim imperijalizmom. Istovremeno, njegova uloga je da disciplinuje balkanske narode i omogući nesmetanu pljačku od strane multinacionalnog kapitala. On je tu da bi se ta pljačka danas odvijala u uslovima stabilnosti, kako vole marionete reći – “stabilnost iznad svega”. Posle ratnog profita, valja i malo mirnodopske pljačke. Otpor NATOu je otpor okupatoru i pljački naroda. To je otpor diktaturi kapitala čiji je on najjači zaštitnik.
Sa ovom okupacijom traje i regrutacija žive sile. Mladi ljudi, baz posla, pokušavaju naći neku sigurnost u redovima vojske, kao plaćenici, regrutuju se u razne “mirovne misije”, u stvari u ratprotiv naroda sveta koji vode zapadni imperijalisti. I čak za to dobijaju pohvale kako revnosno ispunjavaju svoje zadatke. I time se podanici po Beogradu, Zagrebu i Podgorici još i hvale. No, ovi vojnici koji ne idu na piknik, već su legitimni cilj svih boraca oslobodilačkih vojski, svih onih snaga koji učestvuju u ratu protiv globalnog NATO terorizma. I treba pozdravljati svaku pobedu oslobodilačkih vojski nad ovim plaćenim ubicama.
NATO je legitimni cilj. Ko mu služi je takođe legitimni cilj, bez ikakvog sentimenta, bio to vojnik, političar, novinar… Stoga treba pozdraviti svaki čin otpora NATO okupaciji na prostoru Balkana.
Da li će narod Srbije okićen NATO zastavom bez stida sluganski pevati “ Bože pravde”, i hoće li crnogorski slobodarski narod kliktati NATO gospodarima “Koji nikad ne poznaše, Sramotnoga ropstva lance”, … hrvatski, bosanski, albanski… ostaje da se vidi. Ukoliko se uzdamo u gvozdene zakone istorijske nužnosti, a oni su jedini relevantni, ne treba sumnjati da će se iz balkanske sirotinje, poniženja, beznađa i slobodoumlja, stvoriti sila koja će znati da se nosi s ovim modernim fašistima, a i njihovim revnosnim poslušnicima. Uostalom, oni su to već jednom i pokazali.
I mnogo pre izbora u Srbiji su počeli da duvaju neki novi vetrovi. Izbori su samo stavili tačku na sve nedoumice. Na vlasti se trenutno učvrstila podanička elita spremna da služi zapadnim imperijalistima. Ono što je pozitivno u ovom procesu jeste još jedan poraz mitomanske i nacionalističke Srbije.
No, šta se stvarno dešava?
U Srbiji su stvoreni uslovi da puzeća diktatura sada istupa odlučnije. Preko medija, pod potpunom kontrolom režima, paralelno se potenciraju dve stvari – širenje neprestanih laži o stanju u zemlji i njenoj perspektivi, i širenje straha u masama. Stalno se preti da se ne pokušava pružati otpor diktaturi kapitala.
Zapadnim imperijalistima je potrebna diktatura u Srbiji da bi lakše ostvarili svoj osnovni cilj – zaokruženje Balkana i njegovo uključivanje u tzv. evroatlanske integracije i potpuno potiskivnje ruskog imperijalizma sa Balkana.
No, na ogromnu laž i pretnju koja se širi Srbijom, ćutnja je sve veća. U Srbiji se danas ćuti. Ima i štrajkova, čak i blokada puteva, ali sve to prolazi u tišini. Čak imamo svojevrstan paradoks, da se oni koji su glasali za vladajuću režimsku partiju, plaše reći da podržavaju onoga koji već ima apsolutnu vlast. Plaše se, jer znaju da je sve trenutna laž i obmana. Plaše se, jer ne žele da se zna, da su dali glas podaništvu. Neće reći, ni zato jer su pritajeno više za ruske imeprijaliste. Neće ni zato jer su glasali iz sitnog interesa, a ostala im je još mrvica ljudskog dostojanstva.
Bosanske mase su u sličnoj situaciji, ali se one nisu toliko uplašile. Strah je bio manji, jer su protiv sebe imali manju silu represije. U Srbiji je kundak i pendrek uvek bio omiljeni i zaštitnički simbol režima. Bosanskim masama nije više obećavano – bilo bi to karikaturalno čak i od postojeće vlasti, dok se u Srbiji i dalje laže, debelo laže.
I u Srbiji je počelo to komešanje. Istina u tišini, ali komešanje.
Kako će srbijanske mase odgovoriti na nove uslove koje mora ispuniti podanička vlast – uz nova otpuštanja, produženja granice za odlazak u penziju, nova zaduživanja i dalja sužavanja prava radničkoj klasi? Očito da neka spektakularna hapšenja tajkuna i kriminalaca, neće moći prekriti ovu surovu realnost.
Razbijajmo strah od sile vlastodržaca i razbijajmo strah od imperijalističke okupatorske čizme!
Nećemo da budemo ničija kolonija, iako najmoćniji vlastodržac otvoreno priznaje da nije sramota biti kolonija. Samo za tu izjavu, treba da odgovara pred nekim budućim revolucionarnim sudom.
Preti se “ekstremistima” – onima koji podbunjuju narod. Uskoro će proglašavati ekstremistima sve one koji kažu da su gladni.
Buniti mase, da pružaju otpor diktaturi kapitala i podaništva, su novi izbori kojima treba dati glas. Ko glasa za pobunu masa u Srbiji odbranio je svoje ljudsko dostojanstvo. Ko predvodi mase u sukobu sa diktaturom kapitala već je deo nove istorije – istorije moderne Srbije.
Da li se BiH, odnosno prilike u njoj, mogu uopšte sagledati na pravi način, a da se negdje ne pogriješi u ocjeni, odnosno da nas sami događaji u njoj ne demantuju i učine naše zaključke i analize pogrešnim?
Zašto je BIH, i procesi u njoj, tako nepredvidivi i teži za analizu?
Postoji više uzroka tome. Napomenimo samo neke.
Prvi, i koji se najčešće i pominje jeste – da je Bosna epicentar; mjesto gdje se sudaraju tri kulture i tri vjere – zapadna (katolička), istočna (pravoslavna) i orijentalna (islamska). I Bosna je tako podijeljena, bolje reći izmiješana po tim etničkim principima. I svako narušavanje te neke ravnoteže vodi zaoštrenim etničkim konfliktima. Treba napomenuti da je narušavanje te uspostavljene ravnoteže, bolje reci suživota, uvijek dolazilo spolja. Spoljni faktor bio je odlučujući, koji je produbljivanjem ovih razlika pokušavao ostvariti svoje interese. Tako je bilo i devedesetih godina kad su velikosrpski nacionalisti, a potom i velikohrvatski, željeli da podijele BiH. Cijena tog rata je dobro poznata svima i trebaće dosta vremena da se prevaziđu podijele nastale njime.
Drugi uzrok jeste – što je BiH stalno bila i snažni izvor tog opšteg – nadnacionalnog. BiH je još za vrijeme Drugog svjetskog rata, kroz partizanski pokret i kasnije tokom perioda tzv. socijalizma, stvorila to opštejugoslovenstvo koje je nadilazio te etničke i vjerske podijele. I ta sinteza je ostavila dubokog traga i dan danas u svijesti masa, više kao nostalgija nego snaga, ali ona i dalje postojii.
Treći uzrok jeste – što je BiH svojim istorijskim kašnjenjem ostala društvo sa dubokim patrijarhalnim odnosima, ne uspijevši da izgradi građansko društvo i što se u njoj nisu jasno izdvojile klase – buržoazija niti proletarijat. Buržoazija nije imala uslova da se stvori kao zasebna klasa, a ni radništvu nije dozvoljeno da postane proletarijat u pravom smislu tog pojma. To radništvo je dobrim dijelom zadržalo i seljački karakter – jednom nogom na selu, jednom nogom u gradu (fabrici). Procesi nakon završetka posljednjeg rata naznačili su jasnu polarizaciju na dalje osiromašenje i marginalizovanje radničke klase, veću nezaposlenost i siromašenje najširih slojevai početak izdvajanja nove klase. Ta klasa se izdvojila iz partijskih elita koje su profitirale na ratu. To nije buržoazija u klasičnom smislu, već jedna mješavina partijskog nepotizma i primitivnog mafijaštva, bolje reći kriminala.
Danas je u BiH samo polovina radno aktivnog stanovništva na tržištu rada kao radna snaga, a zaposleno je svega 20 posto. Što znači da tri četvrtine radno aktivnog stanovništva ne radi. Skoro polovina stanovništva se nalazi na rubu siromašva, a jedna petina živi ispod granice siromaštva.
Četvrti uzrok jeste – što imperijalisti zbog svojih interesa nisu spremni na novu radikalizaciju prilika u BiH, odnosno što je problem BiH trenutno „zamrznut“ i „gurnut pod tepih“, računajući da će faktor vremena stvoriti i odgovarajući državni oblik pogodan za integraciju BiH u imperijalne tokove. Tako da su imperijalisti trenutno i zadovoljni održivim protektoratom nad BiH.
Peti uzrok jeste – što je faktički protektorat i kolonijalni status, a posebno američko vojno prisustvo, pojačalo nevjericu u masama u sopstvenu snagu, ali i pokrenuo osjećanja protiv podaničkog ropstva imperijalistima.
O socijalnom buntu u BiH je već rečeno. To je bio bunt kao reakcija na elementarne uslove u kojima su se našle mase i čiji se položaj ubrzano pogoršava. BiH je među prvima u regionu po nezaposlenosti, najnižim zaradama, stepenu korupcije… Primitivizam i bahatost predstavnika vlasti, tajkuna i kriminalaca samo su pojačali revolt masa.
Protesti su pokazali zadivljujuću snagu masa, ali i stihijnost i nesposobnost da izdignu svoj bunt na viši nivo. To je u ovom trenutku njihove borbe rezultiralo plenumima. Istovremeno, plenumi su još jednom pokazali svu svoju ograničenost, odnosno da bez organizovane revolucionarne sile, plenumi i ne mogu prerasti u neke paralelne organe narodne vlasti. I nužan je njihov kolaps.
Pred malobrojnim revolucionarnim grupama u BiH stoji istorijski zadatak – kako postojeću situaciju iskoristiti za stvaranje revolucionarne organizacije i time udarati temelj revolucionarnom pokretu. A jasno je šta revolucionarni pokret donosi. Oslobađanje naroda kapitalističkih okova!
Pred svim revolucionarnim snagama Evrope se istovremeno postavlja jedan zadatak – kako pomoći da se postojeća situacija u BiH pretvori u revolucionarnu situaciju. To je zadatak revolucionarnih partija Evrope. Događaji u Grčkoj su pouka za sve. Reformizam i kapitulantski odnos tzv. revolucionarnog pokreta je jasan signal za sve. Razlika između BIH i Grčke, u vezi pokreta i pobune masa, je ono što je suštinsko za razumijevanje budućih kretanja u pokretima masa na Balkanu i šire u Evropi. U Grčkoj su mase imale formirane organizacije koje su ih predvodile, dok u BiH ne postoje te organizacije. U Grčkoj su se mase pobunile jer su osiromašile. U BiH su se mase pobunile jer više ne mogu trpjeti to siromaštvo i poniženje. I tu je suštinskarazlika. U BiH nemamo ni revolucionarnih organizacija ni pokreta, ali imao sve uslove koji mogu dovesti do započinjanja jednog procesa koji može imati nesagledivi značaj za cio revolucionarni pokret u Evropi. U BiH se stvaraju uslovi da se počne graditi antimperijalistički pokret na Balkanu. Čini se da toga nije dovoljno svjestan ml pokret Evrope, koji je već u istorijskom kašnjenju za procesima masa, ne samo na primjeru Bosne, nego i šire.
Možda odgovori iz prošlosti mogu biti dio odgovora za razumijevanje BiH.
Na pitanje zašto je sve počelo u Rusiji, pisac Ilja Erenburg je odgovorio: „Možda zato što smo imali najviše srca, a najmanje hljeba”.
Obesmišljavanje 8. marta je dostiglo takav stepen da se postavlja pitanje – ima li uopšte smisla taj praznik obilježavati, posebno kao borbeni praznik obespravljenih žena? Još za vrijeme tzv. socijalističkog društva na ovim prostorima, 8. mart je poprimio tu malograđansku formu, da bi danas postao i zvanični praznik tih nižih malograđanskih slojeva. Taj praznik na ovim prostorima više nema nikakvu funkciju u borbi žena za svoje polno i klasno oslobođenje.
Tome je svakako doprineo cjelokupni feministički pokret koji je, u suštini, iz svoje borbe za emancipaciju žena, izbacio klasnu borbu. Tako da su danas skoro sve feminističke organizacije, dobrim djelom, u službi tog globalnog malograđanskog fašizma. Kao što je i veći dio sindikalnog pokreta, samo formalnim obilježavanjem 1. maja, faktički u službi krupnog kapitala u tupljenju oštrice svakom ozbiljnijem obliku klasne borbe.
Upravo je 8. mart prilika da se digne glas protiv revizionizma u ženskom pokretu i za njegovu idejnu diferencijaciju, jer smo svjedoci kako je formalno polno oslobođene žena postao propagandni artikal postojeće diktature kapitala. Istovremeno se u pokretima obespravljenih masa stvara novi vid oslobođenja žena, koji kroz oružanu borbu, potpuno ravnopravno sa muškarcima, nose taj teret borbe za jedan drugi svijet. Te pripadnice oružanih pokreta su nagovještaj istinske ravnopravnosti žena, i one su istovremeno i poziv za odlučnu borbu u okviru samog ženskog pokreta, posebno u tzv. zemljama razvijenog svijeta.
Na prostoru bivše Jugoslavije i Balkana, žene se suočavaju sa nizom prepreka. Prije svega, ostacima patrijarhalnih odnosa i ropstvu muškarcima, koji se pokušavaju u sadašnjim uslovima još više ojačati. Dalje, žene su prve na udaru ekonomske diktature kapitala i stepen njihove eksploatacije se stalno povećava. Žene su danas najjeftinija radna snaga čiji je radni dan najduži, kako na poslu tako i u kući. I žene su najviše izložene svim oblicima savremenog ropstva, kako onih brutalnih tako i onih suptilnih formi. I baš zato je imperativno, zahtijevati jasnu klasnu diferancijaciju u ženskom pokretu jer se jasno vidi kako su žene po političkim strankama, finansijskim institucijama i medijima, vojnici multinacionalnog kapitala u ratu protiv naroda svijeta. Ništa manje od muškaraca.
Ne može biti mira između žena koje brane diktaturu kapitala i žena koje gledaju šta će skuvati za ručak, da li ce dobiti otkaz, koje godinama čekaju na posao – onih koji se moraju potčinjavati prohtjevima muškog i klasnog svijeta.
Objavimo rat ženama u službi diktature kapitala! Za oslobađanje žena kroz revolucionarnu borbu radi rušenje kapitalizma!
Pokreti i pobune obespravljenih masa po Evropi su do kraja ogolile elementarnu istinu – na prostoru Evrope ne postoji revolucionarni pokret, niti organizacije koje bi se mogle suprotstaviti nadirućem fašizmu i sve većoj diktaturi kapitala.
Zašto je to tako?
Poslije sloma revizionističkog i birokratizovanog socijalizma u Evropi, kada su imperijalisti označili “krah komunizma”, sa političke scene su nestale sve one partije iza kojih je stajao socijalimperijalistički SSSR. Ostale su one organizacije koje su baštinile ideje revolucionarnog pokreta po svijetu, ali je nesklad između uslova u kojima su one djelovale, i relativne stabilnosti kapitalizma u Evropi, uticao da ove partije vremenom postanu statične, dogmatične, bez ikakvog uticaja i kontakta sa masama. Treba svakako naglasiti da je nedostatak oslonca, na koji bi se oslonile ove organizacije i koji bi im pomogao u njihovom razvoju, jedan od uzroka slabosti revolucionarnog pokreta u Evropi. Pojedine grupe koje su shvatile značaj ispravnosti na revolucionarnoj teoriji, objektivno nisu mogle ni da učine više u postojećim uslovima, jer bi u protivnom nužno zapadale u avanturizam. No, većina tih evropskih partija nije imala ni unutrašnje snage da održi revolucionarnu liniju, i nužno su klizile u bljutavi reformizam zakićen revolucionarnim parolašenjem.
Pobune obespravljenih masa Grčke, Španije, Turske i Bosne su udarile šamar svim parijama marksističkolenjinističke orjentacije. Mase su bile daleko ispred ovih organizacija, dok su one trapavo kaskale na repu njihove klasne borbe bez ikakvog uticaja, niti želje da se nametnu kao avangarda pobunjenih masa. Neke od tih organizacija su čak postale obične sluge imperijalista, igrajući ulogu “žutih sindikata” čiji je cilj je uvek bio da tupe oštricu radničke borbe.
Pred malobrojnim revolucionarnim organizacijama u Evropi stoji istorijski zadatak da povedu odlučnu borbu protiv reformističkih partija koje se deklarišu kao marksističkolenjinističke, kao i protiv reformizma u sopstvenim redovima. Ukoliko to ne urade, ne samo da će nestati sa političke scene, nego će ih fašističke horde loviti kao miševe koji drhte u svojim rupama.
Dogadaji u Ukrajini su najbolji primjer kako se, usled nedostatka revolucionarnog subjekta da ih povede u pravom smijeru, nezadovoljstvo masa koristi i od strane imperijalista. To su iskoristile fašističke i nacionalističke organizacije u punoj mjeri. Događaji u Ukrajini će imati krupne posljedice i na jačanje fašističkih organizacija u drugim zemljama Evrope, jer je imperijalizam dobio još jednu potvrdu da se fašizmom može uspješno braniti kriza sve dok sa druge strane nema sile koja će se odlučno suprotstaviti diktaturi kapitala i stati za vrat fašističkom ološu.
Borba protiv reformizma u sopstvenim redovima je primarnija u odnosu na borbu protiv diktature kapitala i fašizma. Bez te borbe neće se stvoriti sila koja će moći da se poveže sa pobunjenim masama i postane sastavni dio njegovih klasnih interesa. Bez borbe protiv reformizma, marksističkolenjinističke evropske organizacije mogu samo da kleknu i mole se da im amplituda istorijskog materijalizma pomogne i donese spasenje od giljotine globalne diktature kapitala.
Kako se reformizam u revolucionarnom pokretu pred klasnim neprijateljem danas ispoljava?
Reformizam u revolucionarnom pokretu nije odstupio od svojih starih kapitulanstkih stavova.
Prvo i osnovno je odricanje od revolucije i rušenja kapitalističkog sistema. Propovijedaju se neki “realniji ciljevi” poput socijalnog dijaloga između klasa, “prevazilaženja kapitalizma korak po korak” , prihvataju se “evropske vrijednosti” kao univerzalne vrijednosti. Primjera, nažalost, ima dosta.
Drugo, ukoliko se čak priznaje potreba revolucije, onda se odriče potreba revolucionarne organizacije, već se propovijedaju ideje o potrebi spontanog ustanka masa.
I treće, ukoliko se čak prihvati potreba postojanja revolucionarne organizacije, onda se negira neophodnost ilegalnog rada i potreba za oružanom borbom.
Međutim, kriza kapitalističkog sistema je uticala na političku situaciju i danas smo svjedoci nastajanja mladih revolucionarnih organizacija koje su zauzele oštar kurs protiv reformizma. Te organizacije u perspektivi mogu da postanu jezgra iz kojih će nastajati velike borbene organizacije radnicke klase, kakve trenutno na Balkanu postoje samo u Turskoj. Ključno će biti povezivanje između novih organizacija skromnijeg iskustva, i onih koje imaju dugogodišnju istoriju revolucionarnog djelovanja. Između ostalog, te veze i savezi će odigrati nezanemarljivu ulogu u izgradnji antiimperijalističkog pokreta na Balkanu.
Balkan je jedna od ključnih tačaka za slom imperijalizma u cijeloj Evropi. Zato je borba protiv reformističkih shvatanja u pokretu ljevice primarni cilj svih marksističkolenjinističkih organizacija i grupa na ovom prostoru. Bez kaljenja na tom zadatku, ne može se napraviti korak naprijed u stvaranju balkanskog pokreta otpora imperijalizmu.
Buđenje klasne svijesti je zahvatilo i balkanske mase. Poslije dugog niza godina provedenih u mraku nacionalizma i surovoj eksploataciji od strane domaćih kapitalista i stranih imperijalista, obespravljene mase su počele da stupaju u borbu za svoja prava. Otrežnjenje od politike nacionalizma i šovinizma je teklo sporo, ali je konačno progovorilo svom silinom. Bosna je najbolji primjer za to. Tu su i Bugarska i Makedonija, kao i Turska i Grčka. Procesi buđenja klasne svijesti započinju i na Kosovu i Crnoj Gori. Čekamo na Albaniju, Srbiju i Hrvatsku. Da bi ta borba imala uspjeha, balkanski narodi se moraju boriti složno, jer im je neprijatelj zajednički. Strani imperijalisti će, zarad svojih interesa, to pokušati da spriječe na svaki način, nastojeći da razbiju redove balkanskog proletarijata i manipulišu gnijevom obespravljenih masa.
Balkanski narodi, po svaku cijenu, moraju izbjeći da budu uvučeni u imperijalističko nadmetanje na Balkanu, poput onog u Ukrajini, jer će u protivnom najveću cijenu platiti upravo radnici i potlačeni.
Ujedinjeni u borbi protiv stranih imperijalista i domaćih kapitalista!
Smrt imperijalizmu! Mir među narodima Balkana! Dole diktatura kapitala!
Nakon nekoliko decenija provedenih u bijedi, ratu i siromaštvu radne mase Bosne i Hercegovine konačno su ustale protiv ugnjetavanja i pridružile se milionima obespravljenih ljudi koji se širom svijeta bore za svoja prava. Poslije dugog perioda nekontrolisanog divljanja nacionalizma, koji su kapitalisti i ratni profiteri iskoristili za nesmetano pljačkanje nekada društvene imovine i lično bogaćenje, najšire mase su dovedene do siromaštva i bijede. Dok gomile nezaposlenih i mizerno plaćenih radnika skapavaju u bijedi, oni koji su se obogatili na opštoj nesreći brinu samo jednu brigu – kako uvecati svoj kapital.
Običan Bošnjak, Srbin ili Hrvat danas podjednako teško živi. Ko je za to kriv? Za to su krivi svi oni paraziti, političari, hodže, popovi, bankari i kapitalisti, koji su bili prvi kada je trebalo gurnuti narode u međusobna klanja i zločine.
Događaji u Tuzli, i u drugim djelovima BIH, pokazuju nam da je prošlo vrijeme kada su moćnici, zarad ispunjavanja svojih interesa i uz pomoć nacionalističke retorike, mogli da manipulišu ugnjetenim masama. Mase se dižu protiv sistema koji oni silom pokušavaju spasiti. Brutalnost koju je policija sprovela nad učesnicima protesta samo je dokaz koliko se vlast plaši gnijeva obespravljenih narodnih masa. Dosta je bilo njihovog nacionalističkog, fašističkog i pljačkaškog orgijanja! Konačno se u ljudima počela buditi klasna svijest, svijest o tome da je od podjele na nacije, mnogo važnija podjela na ugnjetače i ugnjetene, na kapitaliste i proletere.
Stihijnost, neorganizovanost i naivnost masa u prvim danima bunta ne znači da nezadovoljne mase neće brzo savladati sve taktike klasne borbe. Problem nije u masama, jer one prednjače u klasnom otporu. Problem je u nedostatku revolucionarnog subjekta koji bi predvodio mase ka njihovom cilju. Taj nedostatak svakako mogu iskoristiti one snage koje bi pokušale da izvrše ponovnu manipulaciju nad narodnim masama, lažnim obećanjima i prikrivenim ciljevima. Ovi događaji predstavljaju veliku priliku za radnički i revolucionarni pokret da ojača svoje redove i da se približi masama. Svoju revolucionarnost, oni kojima su usta puna “revolucije”, moraju da pokažu na barikadama i u prvim redovima.
Jedini put za uspješnu borbu i bolji život je put revolucije! Srušimo diktaturu kapitala! Naprijed u prve redove!
Sukob dvije epohalno suprotstavljene klase – buržoazije i proletarijata se nastavlja u novim oblicima i na višem nivou. Oružje koje je kapitalizam iskovao u malograđanskim slojevima pokazalo se kao moćno sredstvo u očuvanju kapitalizma, prvenstveno kao najbolji tampon od „najezde proleterskih hordi“ na temelje samog sistema.
Malograđanski slojevi su po svom društvenom položaju onaj sloj koji je razapet između svoga poluproleterskog položaja i težnje za moći buržoskog svijeta. Malogražanin je duboko nesrećan što ne može da bude dio buržoaskog svijeta, što je stalno u „čekaonici elite“, ali gaji i veliki prezir prema puku i „njegovom primitivizmu“. Malograđanin je servilan i gadljiv. On će sa suzama bacati cvijeće na tenkove koji idu da gaze po drugim narodima; on će istovremeno prvi biti na ulici kada vidi da je taj isti sistem gotov; on je i „Veliki Srbin“ i „Veliki Hrvat“ i „Veliki Evropejac“ kada treba; vjernik koji ljubi krst i suze roni za nestankom „tradicionalnih vrijednosti“; on je i na strani štrajkača protiv sistema i stalno nešto gunđa, ali će biti i prvi za „red i zakon“ uveden od tog istog sistema. Suština malograđanske pozicije je uvijek ista – očuvati svoj položaj negdje uz skute režima. Njegov prezir prema radničkoj klasi je daleko jači od straha koje osjeća buržoazija od radničke klase. Malograđaninu smetaju „ radnici koji smrde po gradskom prevozu kada se vraćaju sa posla“, „koji nemaju kulturu stanovanja i odišu primitivizmom“ i „koji samo loču, tuku svoje žene i prave sirotinju“. Malograđanina ne dotiču bombe po svijetu, niti dječije suze, izbjeglice, glad. Kapitalizam je uspio da razvije „novu ljudsku vrstu“ – neosjetljivu na patnju drugih, a uplašenu od svega i koja neprestalno drhti nad sopstevnim životom.
Radi spasavanja kapitalizma najrekacionarniji dijelovi krupne buržoazije ubrzano fašiziraju malograđanske slojeve širom Evrope, dok se istovremeno od istog multinacionalnog kapitala radi na uništenju ekonomske pozicije tih istih malograđanskih slojeva. Permanentna kriza i ekonomski pritisak na malograđanske slojeve samo pojačava strah kod njih, a jačanja pobune proleterskih masa u svjetskim okvirima, cini im fašizam najboljim utočištem – da se „ušuškaju“. Fašizam im tom „nacionalnom formom“ štiti od „internacionalnog zla“ – mulitnacionalnog kapitala i komunizma. Multinacionalni kapital im ugrožava sigurnosti radnog mjesta i snove o budućem lagodnom životu, lišavajući ih svih tradicionalnih odora i torova, dok im komunizam onemogućava tu želju da pripadaju višim slojevima, izjednačava ih sa tim „primitivnim radnicima i ukida taj san o „mojoj kućici mojoj slobodici“.
Istorijski problem za revolucionarni pokret je što je malograđanska ideologija odavno prodrla u radničku klasu. Pakt na koji su radnici u Zapadnoj Evropi pristali već nekoliko decenija, zahvaljujusvom “aristokratskom položaju” u odnosu na ostalu radničku klasu po svijetu, postao je obrazac kako se malograđanskom ideologijom u praksi može uticati na pacifiziranje revolucionarne pozicije radničke klase. Iako se situacija u samoj Evropi iz dana u dan mijenja i klasna svijest ponovo jača u radničkoj klasi, ovaj obrazac “pobune” malograđanske svijesti se pokazuje još efikasnim u zemljama tzv. tranzicije. U tim zemljma dezorjentisanim radnicima, bez revolucionarnih organizacija, ostavljeno je da konzumiraju nacionalizam (fašizam) ili da prihvataju ciljeve malograđanskih slojeva kao svoje ciljeva. Radnička klasa zbog dominacije nacionalizma i malograđanske ideologije u tim zemljama nije trenutno svjesna svoje istorijske uloge. Posebno je to karakteristično na prostoru tzv. Zapadnog Balkana, gde je poniženje i dezorjentacija radničke klase dostigla visok stepen. Donose se sve restriktivniji zakoni, socijalna prava se sve više uskraćuju s tendencijom uskraćivanja i političkih prava. Razbija se svaki pokušaj formiranja radničkih sindikata, odnosno radničkih organizacija, stvaranjem mnoštva režimskih sindikata, odnosno režimskih pseudorevolucionarnih organizacija. Ovo još više unosi dezorjentaciju u radničku klasu. Radnici danas nemaju nikakve radikalne zahtjeve, niti volje da idu na promjenu samog sistema, pregovarajući o najminimalnijim zahtjevima, i bivajući zadovoljni mrvicama koje dobiju od vladajuće klase. Tihi pred klasnim neprijateljem, odlaze zadovoljni ako isprose koju platu koju nisu dobili mjesecima ili dobiju zdravstveno osiguranje. Pri tome čak ni ne postavljaju pitanje zašto se stepen eskplotacije i šikaniranja neprestalno povećava.
Istorija klasnih bitaka nas uči šta treba da radi jedna klasa kada je pretrpjela poraz i nalazi se u defanzivi, a uslovi počinju da idu u njenu korist. Prije svega znati povratiti klasnu svijest o svojoj istorijskoj ulozi. To se ne postiže klečanjem pred klasnim neprijateljem. To se može postići samo jačanjem svoje organizovane sile i neodstupanjem od strateških ciljeva same klase. A istorijski interes radničke klase je ukidanje kapitalističkog poretka. To ujedno znači i zahtjev za protjerivanje malograđanske svijesti iz radničkih redova, kojim se stalno zagovara paktiranje sa kapitalistima. Ovim zahtjevom se direktno jača borbena svijest u radničkoj klasi i produbljuje polarizacija malograđanskih slojeva. Što prije štrajkovi malograđanskih slojeva i njihova gunđanja i „pobune“ protiv režima budu sklonjeni sa istorijske pozornice socijalnih protesta, prije će i klasni sukob radnika i kapitalista eskalirati u svoj punoći stvarnog klasnog sukoba. Dok se to ne desi malograđanski slojevi će samo još grlatije željeti da podrže fašizam koji se valja Evropom.
