Revolucionarni pokret u svijetu pod kojim podrazumijevamo snage koje se bore protiv imperijalizma, kolonijalizma i za uništenje kapitalizma je krajem dvadesetog vijeka počeo izlaziti iz strateške defanzive. Ovaj proces se manifestuje u jačanju mnogih revolucionarnih partija širom svijeta i intenziviranju oružane borbe kao forme klasnog sukoba. Uzrok tog jačanja nalazio se u novoj krizi u kojoj se našao čitav kapitalistički svijet sa svim svojim unutrašnjim kontradikcijama. Uvlačenje širih masa u politiku, i istovremeno sve bedniji položaj u kojima su se one našle, dovelo je do traženja izlaza u sve težim uslovima življenja. Sa ideološke strane potpuni poraz i slom koji je doživio revizionizam, otvorio je prostor za nastup novih snaga istinski revolucionarnih i nekontaminiranih oportunizmom. Ovaj inicijalni polet zaustavljen je proteklih godina.
Zašto?
Kriza kapitalizma je (po nama) postala temeljna i permanentna, a ne ciklična. Upravo ta kriza manifestuje se u sve oštrijim formama kojima sav kapitalistički svijet traži izlaz u već oprobanom i istorijski zakonitom receptu militarizacije i rata. Smenjivanje „mirne“ kapitalističke borbe (koja uistinu nikada nije mirna) otvoreno oružanom, ruši se dosadašnji formalni međunarodni poredak, gdje narasle kontradikcije više ne mogu da se „guraju pod tepih“ i gdje nikakvi zakoni, institucije (u koje se baš taj buržoarski svijet svečano zaklinje) više ne važe. Sada dolazi vrijeme kada se politički i ekonomski, a zapravo klasni odnosi otvoreno rješavaju isljučivo silom. Silom jednih imperijalističkih saveza nasuprot drugih, silom i unutar samih saveza gdje se udio budućeg plena mjeri upravo snagom kapitala, snagom armija, snagom te individualne buržoazije na svakom polju.
Na kraju i udruženom silom i snagom nasuprot svih potlačenih, obespravljenih i eksploatisanih. Odbacivanje ustaljenih formi liberalne, parlamentarne demokratije (i to neverovatnom brzinom) samo pokazuje da se imperijalistička buržoazija nalazi pred ratom, a da njima i njihovim kompradorima ne ostaje nikakvo drugo sredstvo vladavine osim sile.
Na taj istorijski udar revolucionarni pokret, u globalu, nije mogao sa svojom trenutnom snagom da odgovori adekvatno. Te podjele još jasnije se ogledaju u različitim strujama koje još uvek vladaju u pokretu. Dok je jedna struja ostala ukopana u „prošlom“, u svojim jalovim raspravama o odbrani marksizma-lenjinizma, hodžizma, maoizma, staljinizma…druga je otvoreno zaplivala vodama reformizma i malograđanskog anarhizma. Dok je prva struja srljala u dogmatizam i u sektaštvo (kao još jednu formu oportunizma) i u odustajanju vođenja klasne borbe svim sredstvima, druga struja je odustala od svih temeljnih ciljeva pokreta koji bi je činili revolucionarnom. Dok je jedna postala tek ljuštura bez suštine, druga je postala samo obični plankton i dekor u opštem haosu savremenog svijeta, sastavni dio opšte konfuzije, nesposobna da se nametne masama kao avangarda odustajući i od koncepta avangarde, klanjajući se pred stihijom i smatrajući to svojom snagom.
Obe struje predstavljaju lijeva i desna skretanja našeg pokreta i predstavljaju „tvrđe“ i „mekše“ buržoarske struje u revolucionarnom pokretu. Istorija je u svom kretanju nemilosrdno brisala ovakve tendencije u pokretu i u predrevolucionarnim i revolucionarnim epohama uz ne malo borbe samih revolucionarnih organizacija. Upravo taj zadatak stoji sada pred revolucionarima Balkana.
Treći, najmanji dio pokreta, ne odstupajući od osnovnih shvatanja naučne i revolucionarne teorije, traži istorijski odgovor na sadašnje nove, a zapravo stare društvene okolnosti. Pri čemu je upravo ovaj dio pokreta izložen najbrutalnijim udarima klasnog protivnika, što svakodnevno izaziva i velike gubitke u pokretu i sputava ga da brže razvija svoju moć u pokrenutim masama.
Bili bi naivni kada bi ignorisali da je trenutno najveća prepreka samom pokretu kontradikcija Trećeg svjetskog rata među imperijalistima i njihovim privremenim, ili „trajnijim“ savezima. Jačina sukoba za koju su imperijalisti spremni i koje su još daleko od svog iscrpljivanja onemogućava dalje razvijanje revolucionarnog subjekta, do onog nivoa koji bi mogao pred mase da postavi prosto, ali fundamentalno pitanje svake revolucije – pitanje vlasti.
Imperijalistička buržoazija kroz dva globalna rata ima iskustvo talasa revolucija, kako unutar samih imperijalističkih država, tako u kolonijama. Njene snage su još uvek, praktično, netaknute i spremne za obračun sa pobunjenim masama. One će nastojati da izbjegnu ovaj sukob, da potkupe, korumpiraju, zavedu i osakate revolucionarni pokret, a to se već uveliko i događa. Sve dok te snage ne budu dovoljno iscrpljene međusobnim konfliktom, dok njihove armije, bezbednosni aparati i uopšte cio sistem ne bude poražen, a pobunjene mase tek tada u svom usponu, revolucija neće moći da doživi pobjedu. Ovo ujedno ne znači odustajanje od borbe, naprotiv, ono znači potrebu za još većom i svestranijom pripremom na svim poljima: ideološkom, političkom i organizacionom.
Ta imperijalistička buržoazija je svjesna potencijala revolucionarnog pokreta, a mi bismo dodali i da je svjesnija nego mnoge „revolucionarne“ organizacije ili partije. Upravo zato je njihova pažnja stalno usmerena na same mase i na njihov kapacitet za organizacijom, na njihov potencijal da zadaju udarce. Upravo zato, svjetska buržoazija profitira od opšte konfuzije koja vlada u pokretu, od nepovezanosti i rastavljenosti svega „čestitog“ što bi moglo da ponudi svoju ulogu u borbi obespravljenih. Trebamo li ići dalje od štete koju balkanskim narodima donose ideološka konfuzija (a bez razgraničenja nema ni ujedinjenja) koja vlada među „revolucionarima“ ? Koliko prilika se propušta jer se zaobilaze fundamentalna pitanja, pitanja organizacije, cilja i taktike.
Da li je u preko tri decenije u širem pokretu iskreno postavljeno pitanje i iskreno odgovoreno, zašto skoro svaka revolucionarna organizacija više podseća na revolucionarni kružok ili čak skupinu prijatelja?
Bez vođstva, bez dovoljno moćnog subjekta koji može da povede, bez rešavanja fundamentalnih pitanja koji pritiskaju mase na Balkanu, utvrđenih odgovora i jasno definisanog puta, revolucionarnog jedinstva teorije i prakse, balkanske mase će još dugo biti osuđene na pojavljivanje i nestajanje.
Treba postaviti otvoreno pitanje: Da li je klasnu borbu moguće voditi bez konspirativne, strogo centralizovane organizacije? Da li masovni rad i pokret negira potrebu takve organizacije, ili je traži i jača? Da li je nekolicina profesionalnih revolucionara veća politička opasnost po svaku vlast, nego stotine hiljada ljudi bez jasnog cilja, bez jasne taktike, bez jasne organizacije?
Ujedno odbacujemo i svaki prigovor da time negiramo frontovski rad i samu moć svjesnih masa. Bez utemeljenja u naučnom socijalizmu, bez konkretnog pitanja zašto se mi borimo, mi sami ne možemo biti ništa drugo do oportunisti i glumci pod crvenim plaštom.
Takvu organizaciju i takav pokret, koji se zalaže za najsvetlije ciljeve koje je istorija ikada postavila pred čovjeka, ne mogu činiti ljudi zaokupljeni bilo kojim vidom sitničarstva i individualizma. Ne mogu ga činiti ljudi zaokupljeni potrošačkom ideologijom i modernim, hedonističkim shvatanjem života. Davno je rečeno- komunisti su ljudi posebnoga kova, ljudi koji su se isticali ne samo borbenošću u rovovima klasne borbe, nego i neprikosnovenom etikom koja je i same mase oduševljavala i tražila od njih ono najbolje. Komunistička etika nije samo „revolucionarna fraza“, nego oružje kojim se pobjeđuje buržoarska malodušnost, licemerje i individualizam. Upravo dugogodišnja dominacija sitnoburžoarskih elemenata i njihovog morala u pokretu je predstavljala krupan kamen spoticanja u organizovanju svih progresivnih elemenata.
Međutim, bez organizacije koja će se ponašati kao ostrvo u moru sitnoburžoarskog morala, revolucionari (ili oni koji se smatraju takvima) i sami ostaju na nivou akademskih ili kafanskih rasprava, bez mogućnosti realnog uticaja na društvo. Drugim riječima, dokle god ne posmatramo organizacije kao oružje protiv kapitalizma, dokle god oružjem organizacije ne tučemo sve protivnike revolucije ne možemo se nadati bilo kakvom uspjehu. Istovremeno, nije dovoljno izdavati se za revolucionara ili revolucionarnu partiju, potrebno je provjeravati šta se zaista radi. Ne slušati parole niti gledati slepo u programe i manifeste ove ili one organizacije, već provjeravati rad u praksi, provjeravati da li ta praksa najispravnije služi cilju socijalističke revolucije. Mjerilo ozbiljnosti jedne partije provjerava se isključivo njenim kapacitetom za iskrenu samokritiku i učenjem iz grešaka koje su učinjene.
Pred revolucionarima Balkana nalaze se novi-stari zadaci, traže se nova-stara rješenja bez kojih budućnost izgleda u najmanju ruku sumorno. Bez revolucionarne teorije ne može biti ni revolucionarne prakse, bez revolucionarne prakse ne može biti ni revolucionarne organizacije. Bez revolucije i vjere u revoluciju, balkanskim narodima će samo ostati izbor u ime kojeg imperijalnog carstva će jurišati ka samouništenju.