Ponovo se i sve više priča o ljevici. Na prostorima bivše Jugoslavije i Balkana je za sada to više nalik modnom trendu nego što je izraz klasnog sukoba koji predvode organizovane snage. Ponovo i tu pokušavaju da cvjetaju neki stari cvjetovi, ali ima i naznaka da će nići i neki novi. To je neminovno u sadašnjim surovim uslovima kapitalističke datosti i kroz nametnuto ropstvo najširim slojevima, kao i svakodnevnu njihovu spoznaju gubljenja sopstvene ljudskosti.
Posljedice neoliberalne diktature po svijet su sve pogubnije. Aveti prošlosti, od vjerskog fanatizma do raznih oblika fašizma, podstiču se na sve strane. Sukobi i novi ratovi su pred vratima. Mnogi bi da spasavaju jedan svijet koji se ruši pred njihovim očima, ali su nemoćni i ne znaju kako bi to radili. Kao da je svima dosta tog kapitalizma i htjeli bi ga se otarasiti, po onoj narodnoj – ”pustili bi mi rado njega, ali on neće nas”. Sve jače diktatura kapitala steže omču oko vrata, ne samo pojedincu, radničkoj klasi, već cijelim narodima. Steže omču i vodi ih ka nečemu zastrašujućem…
Šta bi onda bilo to emancipatorsko u današnjoj ljevici? Koji je to novi kvalitativni skok koji se zahtjeva od nje?
Sigurno da jedan dio odgovora na postavljeno pitanje leži u toj revolucionarnoj ljevici u svijetu koja se čvrsto držala osnova marksističke teorije, shvatanja klasne borbe i principa organizovanja, i koja je, ma kako prolazila kroz plime i oseke, na dobrom putu da danas postane predvodnik širih pokreta masa. Znači, treba učiti iz iskustva te ljevice, jer su u današnjem svijetu opšte globalizacije uslovi življenja obespravljenih masa sve više slični jedni drugima.
Drugi dio odgovora na pitanje je tamo gdje je on uvijek i bio – u analizi kapitalizma, to jest trenutnog odnosa klasnih snaga i tendencija u njemu, a mi živimo na Balkanu, na periferiji imperijalnih centara moći, sa malom koncentracijom kapitala, ali i jednim od čvorišta imperijalnog nadmetanja i sukobljavanja…
Marksistička teorija je davno izvršila naučnu analizu kapitalizma, otkrivajući neke osnovne zakonitosti u njemu, od permanentnog revolucionisanja proizvodnih snaga, stalne centralizacije kapitala, krize hiperprodukcije, tendencijskog pada profitne stope, klasnih borbi… I tu se ništa nije promijenilo, niti se menja, bez obzira na sve te fraze i „faze“ kapitalizma. Sve te zakonitosti u kapitalizmu počivaju na osnovnim temeljima svakog klasnog društva – a to su privatna svojina i robna proizvodnja.
Svaki relevantniji pokušaj prevazilaženja klasnog društva mora poći od njegove suštine. I sve uspješne revolucije, građanske ili proleterske, uvijek su počinjale upravo od te sušine. I ono po čemu počinje jača deferencijacija na ljevici je odnos prema privatnoj svojini i robnoj proizvodnji – da li je taj odnos rezultantan ili samo deklarativan…
Istovremeno je i ta ogromna centralizacija kapitala saveznik svoje suprotnosti, tog istog revolucionarnog pokreta. Koncentracija kapitala u sve manji broj ruku, kao i nove tehnologije sa neviđenom proizvodnošću rada, gura čitav svijet „privatnosti“ na smetlište istorije, kao višak, nešto nepotrebno, zajedno sa viškom svih tih hiperprodukcionih roba, samih ljudi. Gura taj isti kapital da dokida sebe, nemoćan pred sopstvenim zakonitostima. I kapitalizam je već pripremio dekrete za novu epohu „zahtjevajući“ da se prekine njegova agonija. Treba samo da revolucionarni subjekt obznani da se ukida privatno vlasništvo – od banaka, berzi, multinacionalnih kompanija, preduzeća, zemljišnih posjeda, stanova… kola, četkica za zube i pidžama. I da privatno vlasništvo zamene oblici društvenog upravljanja nad meterijalnim i duhovnim sredstvima. Ti oblici upravljanja su tu već pred našim očima u nejasnim formama javnog, proizvodnog i ličnog upravljanja. Treba ih samo osloboditi okova da bi zaživjeli.
Neće ovaj svijet propasti ako nema privatne svojine, naprotiv, ostavićemo jedan ogroman teret i sopstvene lance za sobom.
Iza ovog istorijskog zahtjeva se krije i osnovni nedostatak današnje malobrojne ljevice na jugoslovenskom i balkanskom prostoru. Ona još uvek nema jasne odgovore na suštinska pitanja iz prostog razloga jer nema ni revolucionarnih organizacija niti revolucionarne prakse. Istinska ljevica može svoje odgovore spoznavati i davati samo kroz revolucionarnu praksu, kroz sukobe sa klasnim neprijateljem. Zato mnogi ljevičari i grupe na ovim prostorima, zbog nedostatka te prakse, a većina nema ni želje za njom, nastupaju sa pozicija konzervativizma, nudeći nešto što se nikada više neće vratiti. I oni su osuđeni na neuspjeh. I zato neki drugi ljevičari, pred silinom naleta kapitala, u oportunističkom strahu, bježeći na reformističke pozicije, pristaju na koegzistenciju sa tim svijetom kapitala, unaprijed krijući negdje iza leđa bijelu zastavu. Čini se kao da nema izlaza i da je ovakva ljevica osuđena da tumara između sve jalovijeg i farsičnog ponavljanja floskula prošlog, ili klovnovskog glumatanja principijelnih revolucionarnih pozicija, šminkajući davno spoznate petokolonaške pozicije u samom proleterskom pokretu.
Inficirana virusom nacionalnih uskogrudosti, kao i shvatanjima evropske ljevice koja trenutno ne valja “po lule duvana”, ova ljevica se batrga u nemoćnim reagovanjima na pojavne brloge malih balkanskih režima, bolje reći malih banditskih grupa na vlasti. Zato je pristajanje ove ljevice u startu na pravila svih tih podaničkih režima u stvari udaljavanje od revolucionarne pozicije i njeno kapitulanstvo. I zato i jeste zadatak stvarne ljevice da pokret stalno izmješta izvan sistema. Nijedan revolucionarni pokret u svijetu nije dio sistema, jer je to po sebi kontradikcija. Ne zato što su se sami “odmetnuli” od sistema iz sopstvenog hira, sektaštva, nego što ih je taj sistem izbacio i izbacuje na ulicu kao dijela nepotrebne mase, a pogotovo kao dijela koga treba uništiti, jer mu se pokušava suprotstaviti i rušiti ga. I tu je ona tačka koja tek začetu ljevicu ovih prostora gura ka jasnoj diferencijaciji – ne samo ka prevazilaženju svih tih uskih nacionalnih shvatanja koja je još opterećuju, što znači da ona mora biti duboko internacionalistička, nego što se mora jasno pozicionirati u odnosu na suprotstavljanje sistemu, onosno diktaturi kapitala. Sistem semože rušiti iznutra i spolja, ali pokret mora biti samostalan i odvojen od sistema i duboko ukorenjen u masama.
Balkanske mase danas već počinju da vape za tom ljevicom, a nje nigdje nema ili je ima u tragovima. I ono što se nudi masama od sadašnje malobrojne ljevice, sa nekim skoro nezapaženim aktivizmom, ne uliva im neku nadu da bi to one podržale. Igranje parlamentarizma, učešće na izborima, potpuni legalizam, odricanje od radikalnijih metoda borbe, služe više za uveseljavanje vladajućih slojeva, nego što su dio ozbiljnijeg procesa klasne borbe.
Pojava ljevice koja hoće da uči od revolucionarnog pokreta u svijetu i pravi korake ka ilegalnim organizacionim strukturama i strukturama duboko povezanih sa masama, kojoj stalno prijeti uništenje od tog sistema, jer negira njegovu samu osnovu, i koja se direktno suprotstavlja svim oblicima imperijalnog porobljavanja balkanskih naroda, sigurno će naići na simpatije nezadovoljnih balkanskih masa. Istorijsko iskustvo nas uči da samo treba biti uporan i naći će se izlaz za one koji hoće da ga traže.
I da ponovimo upravo za one koji hoće da traže taj pokretački slogan: “Obespravljene mase nemaju šta da izgube. One su već izgubile.”
Balkanskim pokretom otpora!