Revolucionari se uvek nalaze u svojevrsnom protivrečju, pa i mi komunisti danas. Mislima i djelima nastojimo revolucionarno prevazići postojeći svijet, a opet živimo u tom svijetu koji nas, uprkos svemu, određuje u većoj ili manjoj mjeri. Revolucionar je podvojen, kao uostalom i svako ljudsko biće, ali daleko zaoštrenije, rascepljen između onog „jeste“ i onog „treba“. Pretpostavka je svakog komuniste da neprekidno nastoji u sebi i drugima prevazići vladajući, građanski moral, pri čemu su mnoge vrednosti patrijarhalno-religijskog morala i dalje aktuelne. Građanski moral, kao i svaki dosadašnji moral, ima klasni karakter, izražava i opravdava interese vladajuće klase. Niti jedan moral, niti jedno etičko učenje nije apsolutno, ma kako se to možda činilo, ne važi „vo vjeki vjekov“, već je društveno-istorijski uslovljeno, produkt određenog vremena i određenih interesa. Građanski moral, na primjer, može dopuštati pa čak i nalagati da se siromašnima udjeljuje milostinja – ali nipošto i da se ukinu društvene zakonitosti koje tu sirotinju i prosjačenje neizbježno produkuju. Međutim, da bi se ovoj gravitaciji postojećeg uspjeli odupreti, komunistima je potrebno da misle i djelaju u zajednici istomišljenika, u revolucionarnoj organizaciji.
Kao dosledno humanistički, moral jednog komuniste stoji s onu stranu današnjih moralnih nazora, suprotstavlja im se i odbacuje ih. Komunistički moral namjerava izmiriti dve osnovne, međusobno suprotstavljene, etičke pozicije. S jedne strane deontološke etike, ili etike dužnosti, a s druge konsekvencijalističke etike koja ispravnost postupka prosuđuje spram njegovih posljedica. Cilj je komunista doći do besklasnog društva, jer će jedino u njemu biti moguće ostvariti etiku dužnosti i univerzalni humanizam. Ili, Engelsovim riječima, „Stvarno čovječanski moral koji stoji iznad klasnih suprotnosti i iznad uspomene na njih postaće moguć tek na onom društvenom stupnju na kome klasna suprotnost bude ne samo savladana nego i zaboravljena u praktičnom životu“. Međutim, da bi se došlo dotle, nužna je efikasna revolucionarna borba, neophodno je postupati konsekvencijalistički, odnosno imajući u vidu željene posljedice.
Upravo ovo pogađaju i Čeove reči: „Mržnja kao element borbe; nepokolebljiva mržnja prema neprijatelju, koja gura ljudsko biće preko njegovih prirodnih granica, pretvarajući ga u efikasnu, nasilnu, selektivnu i hladnokrvnu mašinu za ubijanje. Naši vojnici moraju biti takvi; ljudi oslobođeni mržnje ne mogu zbrisati brutalnog neprijatelja“. Revolucionarna mržnja, međutim, nije samosvojna, samonikla, ona proizilazi iz elementarnog humanizma koji dovodi do toga da se „treseš od muke na svaku nepravdu“. Buržoazija je naširoko koristila gornji citat da diskredituje Čea, a onda i komunističku revoluciju, uopšte da prikaže marksizam-lenjinizam kao nemoralnu, makijavelističku doktrinu. Mi se kao komunisti u prerevolucionarnim, a sutra i revolucionarnim okolnostima, uistinu moramo povoditi načelom da „cilj opravdava sredstva“. U tom smislu komunistički moral nije niti može biti unapred propisana forma ponašanja i kodeks, već svoje ishodište i sadržaj pronalazi u klasnoj borbi proletarijata i njome je određen dokle god postoji klasno društvo. Međutim, mi ne samo da sredstva opravdavamo ciljem, nego i cilj revolucije opravdavamo svrhom konačnog oslobođenja čovječanstva.
U toj odsudnoj borbi za oslobođenje čovječanstva jednom komunisti nije dovoljna tek „čistota moralne namjere“, da postupa po nekakvom individualnom moralnom osjećaju. Neophodno je da kroz revolucionarnu organizaciju i rad sa drugim komunistima učestvuje u klasnoj borbi, dakle kolektivno i organizovano, da djela i postupa konsekvencijalistički, dakle imajući u vidu partijske, odnosno političke ciljeve, u skladu s čim se onda i moralnost postupaka određuje. Naposletku, u besklasnom društvu za koje se borimo, biće moguće dostići podudaranost subjektivnosti morala sa njegovom objektivnošću. Biće moguće individualnost moralnog principa („meni je moralno“) poopštiti, racionalnim opravdanjem obezbijediti mu opšte važenje, odnosno moralno bez ostatka poistovetiti sa političkim. Ili, kazano Vladovim riječima, „revolucionar je onaj čovjek koji dođe do određenog stepena idejno-političkog saznanja i ne može više da bude čovjeka da ne bude revolucionar“.
Napomenuto je već, moral uvek ima klasni karakter, uvijek izražava i opravdava interese vladajuće klase. Takav moral, uopšte vladajuća ideologija, drži mase u duhovnom zatočeništvu koje prikriva ekonomsko ropstvo u koje su bačene. U aktuelnom predrevolucionarnom stanju mi komunisti imamo odgovornost da razvijamo svoju idejno-političku svijest što je jedino moguće kroz revolucionarnu organizaciju. Imamo odgovornost da jačajući disciplinu, kritiku i samokritiku, odlučnost i hrabrost, u mislima i na djelu, razvijamo sebe i organizaciju. U današnjim uslovima razvoj komunističkog morala je mnogo lakše ostvarivati u gerilskim pokretima i na slobodnoj teritoriji gdje se stvaraju pretpostavke za nove društvene odnose, nego što je to slučaj u revolucionarnim organizacijama koje se nalaze u okruženju pod diktatom normi građanskog, patrijarhalnog i religijskog morala. Stoga je obaveza i izazov pred komunistima u ovim organizacijama da insistiraju na komunističkom moralu, da ga neguju i brane, jer time ne samo da sebe izgrađuju kao ljude, a to znači upravo kao revolucionare, već i jačaju klasnu borbu i usmjeravaju je u pravcu humanizma budućeg komunističkog društva. Sa zaoštravanjem društvenih suprotnosti i kroz revolucionarnu borbu, mi komunisti ćemo se oslobađati preostalih naslaga vladajućeg morala, zajedno sa masama koje će raskidati svoje sada „cvijećem“ prikrivane lance.
