Otpor i snaga poput korova se probijaju kroz pukotine u Čijapasu (Meksiko) i u transnacionalnom Kurdistanu gde zapatistički i kurdski pokreti otpora respektivno stvaraju nove rodne odnose kao glavni vid borbe i procesa izgrađivanja boljeg sveta. U oba ova primera učešće žena u oružanoj vojsci bila je ulaznica za novo socijalno izgrađivanje odnosa među polovima zasnovanih na pravičnosti.
Dok se Kurdi bore za opstanak a protiv ISISa u sirijskom/turskom pograničnom gradu Kobane, Zapatiste su obustavili oružanu borbu pre više od 20 godina i nastavili su da se bore nenasilnim putem. U oba ova slučaja, žene su se borile rame uz rame s muškarcima protiv kolektivnog uništenja uporedo praveći radikalne promene u rodnim odnosima. Borba za pravičnost omogućuje direktnu demokratiju i na taj način izgrađuje bolju autonomiju od države. U ovim naporima prisutna je i čvrsta vezanost za zemlju iz koje sledi poštovanje žena i prirodne sredine zbog njihove ključne uloge za sam život.
U oba ova primera pružanja otpora, žene su se digle na oružje da se bore zajedno sa muškarcima, i pokazale su i volju i sposobnost da se bore kao vojnici. Međutim, njihov ključni cilj u ovim planinama nije vojni. Njihov najvažniji zadatak je da kreiraju nove ljude: muškarce i žene u novom pravičnijem odnosu, kao i da stvore odnose koji će biti antikapitalistički. “Iznad svega, želimo da naša borba stvara nove ljude, one koji će biti u potpunoj suprotnosti sa kapitalizmom”, kaže predstavnik Kurdskog odbora za ravnopravnost (odbor žena i za žene koji je osnovala transnacionalna PKK (Partiya Karkerên Kurdistanê), Kurdska radnička partija. Njihov je zadatak izgradnja demokratije, socijalizma, ekologije i feminizma.
Zapatiste su imale sličan zadatak u želji da izgrade društvo sa pravičnijim odnosima među polovima. Jedna od prvih stvari koja je nastala nakon njihovog oružanog ustanka 1994. bio je Revolucionarni zakon za žene. Ovaj zakon je doneo 10 novih stavki koje su ženama davale bezpogovornu moć nad sopstvenim životima, uključujući pravo da odaberu kada će se i za koga udati, pravo da odlučuju o političkim pitanjima i pravo da nose oružje kao milicianas, borkinje u narodnoj vojsci, u Zapatističkoj vojsci nacionalnog oslobođenja (EZLN na španskom). Zapatistkinje su takođe tražile da se zakonski uvede zabrana korišćenja droge i alkohola, kako bi se pružio otpor jednom od glavnih uzroka porodičnog nasilja. Nakon primirja, samo dvanaest dana posle ustanka, mnoge žene vojnici prešle su na pozicije nevojnog političkog života zauzimajući mesta u rukovođenju, obrazovanju, upravi, i donošenju odluka – drugim načinima borbe, ovog puta jedne sa drugima i sa muškarcima. Za poslednju 21 godinu, kako muškarcitako i žene nalaze se u procesu odučavanja od starih rodnih normi, i ponovo uče kako da se odnose jedni prema drugima na nov način, deleći pri tom kako kućne, tako i javne poslove. Iako je rad na uspostavljanju ravnopravnog odnosa među polovima još uvek u toku, ovi novi odnosi između muškaraca i žena predstavljaju osnovnu komponentu izgradnje zapatističke nezavisnosti.
Ove radikalne promene u odnosima među polovima dešavaju se u kontekstima ogromnog nasilja i većih ili manjih ratnih sukoba. U gradu Kobane, pored turske granice, Kurdi su pružili herojski otpor protiv ISISovih razaranja s jedne strane, kao i protiv i rasističkih i represivnih manipulacija turske države. U Čijapasu, Zapatiste su gradile svoju nezavisnost u uslovima povećanog nasilja narkodržave koja je vladala narodom, u situaciji u kojoj je bilo teško razlučiti između vlade i narko dilera. U obližnjem Gereru – jugozapadnoj meksičkoj državi poznatoj po svojim prirodnim bogatstvima, trgovini drogom, pokretima otpora i komunalnoj policiji – žene su se takođe priključile oružanim snagama policije. Ove naoružane patrole digle su se da popune vakuum nastao usled korumpirane policije koja je primala mito od dilera, a takođe su počele da deluju u drugim opštinama širom zemlje. Muškarci i žene se bore zajedno na različitim frontovima, ponekad prekoračivši državne i nacionalne granice u borbi, kao što to čine mnoge mlade anarhistkinje iz Turske koje su uskočile u autobuse za Siriju kako bi pomogle Kurdima u otporu koji su pružali ISISu prethodnih meseci.
Neki delovi Kurdskog pokreta, otpora starog 30 godina takođe su započeli borbu za jednakost između muškaraca i žena smatrajući je ključnim delom svog političkog programa. Pošto se Kurdi nalaze u Turskoj, Siriji i Iraku, geopolitički koncept Kurdistana se proširio transnacionalno izrastavši u nešto što pojedini opisuju kao “Demokratski konfederalizam” koji prekoračuje nacionalne granice. Ovo je jedna težnja koja se nije potpuno ostvarila u realnosti, niti su je prihvatili svi Kurdi. Ove ideje uglavnom potiču od spisa vođe Kurdske radničke partije, (PKK) Abdulaha Odželana, koji je u turskom zatvoru od 1999. Njegov “Demokratski konfederalizam” ima za cilj izgradnju novog sistema koji će težiti pravilnoj raspodeli resursa kao i očuvanju životne sredine. Cilj je stvaranje društva bez seksizma, koje će zauzeti mesto nekadašnjih patrijarhalnih društvenim modela, religioznih tumačenjima društva, i kapitalističke trgovine ženama. Pokret ulaže velike napore kako bi se borio protiv patrijarhalnog nasleđa duboko ukorenjenog u ženama, kao vidom potčinjavanja, a u slučaju muškaraca kao jednog vida dominacije.
Zapatistički i kurdski pokreti otpora sproveli su radikalnu promenu paradigme koja dovodi do sveobuhvatne promene. U Zapatističkoj autonomnoj opštini postoji centar pod nazivom “Caracol de Oventic”, i “Kancelarija žena za dostojanstvo” gde se žene okupljaju i razgovaraju o uspesima i nedostacima Revolucionarnog ženskog zakona. Slično tome, PKK “Odbor za ravnopravnost” proučava istoriju iz perspektive žena kako bi razumela konstrukcije hijerarhije nacionalnih država koje guše moć žena u društvu. Obe zajednice potiču iz snažnog patrijarhalnog modela i istorijskog konteksta, tako da ima još mnogo posla i napora koji treba da se ulože u oba slučaja. Međutim, za kratko vreme njihovi su napori doveli do odličnih rezultata. Žene se u sve većem broju nalaze u većima i aktivne su u svojim oružanim redovima, ali prava revolucija se zbiva unutar sfere doma, gde su briga o deci, zdravlju i drugi kućni poslovi podeljeni između žena i muškaraca kao zajednički poslovi. I Kurdi i Zapatiste nude jedan živ primer ne samo onoga što je moguće, već nečega što je već osnaženo kroz praksu.
U naporima ka nečemu što bi Zapatiste nazvale “Drugi” vid odnosa, muškarci i žene ukrštaju prostore rataa kao i druge prostore, prostore poljoprivrede i kućnih poslova – učeći zajedno i jedni od drugih bilo da se radi o bojnom polju ili o kuvanju ručka. Upravo u ovim svakodnevnim praksama izgrađuje se autonomija u kojoj počinjemo da otkrivamo mogućnost drugačijeg života, znanja i življenja, zajedno jedni uz druge stvarajući bolje uslove za život. Sve počinje tako što će se patrijarhalne navike učiniti vidljivim. Stvaranje pravičnijih odnosa predstavlja svakodnevnu praksu boljih odnosa između muškaraca i žena. Ovo je znanje koje svima nama treba da bude za nauk gde god živeli i sa kime god živeli, ne samo da se dignemo na oružje, već da stanemo ruku pod ruku…abrazándonos, tako što ćemo da prigrlimo jedni druge.
Šarlot Marija Saen
Izvornik: http://www.huffingtonpost.com/beverlybell/womenupinarmszapatist_b_6891494.html
Charlotte Maria Sáenz is Media and Education Coordinator for Other Worlds and teaches at the California Institute for Integral Studies in San Francisco.